Công tác đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên là một bộ phận cơ bản quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng nhằm thực hiện việc truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong cán bộ, đảng viên.
Đào tạo lý luận chính trị nhằm hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nhận thức tư tưởng, bản lĩnh chính trị, niềm tin và năng lực hoạt động thực tiễn cho đội ngũ cán bộ, đảng viên nhằm đáp ứng yêu cầu của cách mạng trong các thời kỳ lịch sử. Từ đó đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành, phát triển và hoàn thiện đường lối chính trị, đảm bảo cho sự lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội; đồng thời, thông qua công tác này mà chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thấm sâu vào quần chúng, góp phần nâng cao nhận thức chính trị cho cán bộ, đảng viên và toàn thể nhân dân. Nói về vai trò của công tác giáo dục lý luận chính trị, chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Không có lý luận chính trị thì chí khí kém cương quyết, không trông xa thấy rộng, trong lúc đấu tranh dễ lạc phương hướng, kết quả là “mù chính trị”, thậm chí hủ hóa, xa rời cách mạng”
Chủ nghĩa Mác – Lê Nin đã khẳng định vai trò quan trọng của lý luận chính trị đối với quá trình vận động của cách mạng. Để lật đổ được chế độ xã hội cũ, xây dựng chế độ xã hội mới, cần có sự lãnh đạo của một Đảng được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác – LêNin, học thuyết mang bản chất khoa học và cách mạng, học thuyết vừa phản ánh đúng đắn những quy luật khách quan của sự phát triển xã hội, vừa chỉ ra mục tiêu, con đường, lực lượng, chiến lược, sách lược, phương pháp đấu tranh cách mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến công tác cán bộ, đến việc lựa chọn, đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ. Người luôn cho rằng, vấn đề cán bộ có ý nghĩa quyết định đối với sự nghiệp cách mạng cũng như công tác xây dựng Đảng. Người thường dạy rằng: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, bất cứ chính sách công tác gì nếu có bộ tốt thì thành công. Đảng Cộng Sản Việt Nam cũng khẳng định: Cán bộ là nguyên nhân của mọi nguyên nhân, vấn đề cán bộ và công tác cán bộ có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng hệ thống chính trị.
Công tác đào tạo giáo dục lý luận chính trị trang bị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm xây dựng cho mọi người nhận thức đúng đắn và niềm tin vững chắc vào lý tưởng cộng sản, vào con đường và biện pháp do Đảng vạch ra để thực hiện lý tưởng đó. Ngay từ khi Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời đến nay, công tác đào tạo lý luận chính trị đã góp phần quan trọng trong công việc làm cho lý luận cách mạng thâm nhập vào quần chúng đặc biệt trở thành “công cụ vật chất” để đội ngũ cán bộ đủ trình độ nhận thức và trưởng thành trong các hoạt động cách mạng của mình.
Hiện nay, công tác đào tạo lý luận chính trị có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng giai đoạn mới. Thông qua đào tạo lý luận chính trị, Đảng Cộng Sản Việt Nam tiếp tục xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo của Đảng, xây dựng con người mới – con người Xã hội chủ nghĩa. Thông qua đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ để nâng cao trình độ lý luận chính trị trong toàn Đảng, làm cho toàn Đảng thống nhất mục tiêu lý tưởng, cương lĩnh, đường lối, khắc phục mọi biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng. Mặt khác, thông qua công tác đào tạo lý luận chính trị góp phần nâng cao ý thức tự giác tu dưỡng đạo đức cách mạng, khắc phục chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, góp phần vào việc xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo gồm những người kiên định lập trường, có năng lực tổ chức, tập hợp, động viên, giáo dục, thuyết phục quần chúng, có năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn. Chính vì vậy, công tác giáo dục lý luận chính trị có vai trò quan trọng trong công tác xây dựng Đảng từ Trung ương đến cơ sở.
Trong xu thế đổi mới hiện nay, cùng với những chuyển biến căn bản trong đời sống kinh tế – xã hội với nhiều thuận lợi và thách thức nhiều vấn đề mới đặt ra cả về lý luận và thực tiễn đòi hỏi sự thống nhất cao về tư tưởng và hành động trong Đảng, sự đồng thuận của toàn xã hội, trên nền tảng tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng. Thực tiễn đặt ra cho Đảng Cộng Sản Việt Nam yêu cầu phải tăng cường đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân. Nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới hết sức nặng nề, khó khăn đòi hỏi mỗi cán bộ phải có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực phù hợp với yêu cầu mới của cách mạng. Cho nên, nhiệm vụ của hệ thống chính trị là phải nâng cao trình độ về mọi mặt cho cán bộ, nhất là trình độ lý luận chính trị cho cán bộ cấp cơ sở – đây là nhiệm vụ vừa mang tính cấp bách vừa có tính chiến lược lâu dài.